معارف اسلامی

معارف اسلامی نکته 1-40

نکته 1:
یا ایٌهَاالّذینَءامَنُواعَلَیکُم اَنفُسَکُم
ای کسانیکه ایمان آورده اید نفسهای خودرا (در شناخت و مـراقبت) پـاس دارید.
امام علی (ع) می فرماید: مَعرِفَةُ النَّفسِ اَنفَعُ المَعارِفِ.
خویشتن شناسی سودمندترین دانشهاست.

1- آیه ی شریفه ی « یا ایٌهَاالّذینَءامَنُواعَلَیکُم اَنفُسَکُم» چه چیزی را توصیه می کند؟
1) با هوای نفس خود مبارزه کردن
2) تصفیه نمودن نفس خود از علایق و رذایل
3) نفس‌خودرادر(شناخت و مراقبت)پاس داشتن
4) نفس خود را به کلیه فضایل آراستن

2- امـام عـلی (ع) چـه چیـزی را سودمندترین دانش ها بیـان کرده اند؟
1) خودشناسی
2) خداشناسی
3) شناخت هستی
4) روان شناسی


نکته 2 :
همه تلاشهای علمی و عملی انسان برای دستیابی به سعادت است و راههای دست یافتن به سعادت انسان بدون شناخت او و این که از کجا می رود و دارای چه ویژگیهای اساسی است‏، ممکن نیست؛
بـه همین جهت شنـاخت انسان بـرهمه مسائـل مقـدم است و حتـی می تـوان گفت بـدون شناخت «انسان» تلاشهای او در زمینــه هـای گوناگون به نتیجه لازم نمی رسد.
تـاکیـد اسـلام و رهبـران الهی نسبت بـه خودشناسی همگی به این حقیقت اساسی دلالت دارد.

1- همه‌ی تلاش های علمی وعملی انسان برای دست یابی به کدام مورد است و راه های دست یافتن به آن بدون کدام معرفت ممکن نیست؟
1) تقوا – انسان شناسی
2) تقوا – خداشناسی
3) سعادت – امام شناسی
4) سعادت – انسان شناسی

2- برای دست یافتن به سعادت انسان چه چیزی لازم است؟ 1) شناخت انسان
2) انسان از کجا آمده و به کجا می رود.
3) دارای چه ویژگیهای اساسی است.
4) هر سه مورد


نکته 3 :
انسان از جنبه های گوناگون موضوع علوم مختلف قرار می گیرد. روان شناسی، جامعه شناسی، تاریخ، اخلاق، دانش پزشکی و زیست شناسی علومی هستند که هر یک وجود انسان را از دیدگاهی ویژه مورد بحث قرار می‌دهند؛
امـا چـیـزی کـه در ایـن میـان از
اهمّـیّـتی ویـژه بـرخـوردار اسـت ، شنـاخـت پیـچیـدگـی های روحی و اسرار درونی اوست.

1- علومی چون روان شناسی، جامعه شناسی، تاریخ، اخلاق، پزشکی و زیست شناسی هر یک چه چیزی را از دیدگاه ویژه خود مورد بحث قرار می دهند؟
1) جهان بینی
2) انسان
3) جهان هستی
4)حیوانات‌کره‌زمین

2- کدام شناخت نسبت به انسان از اهمیتی ویژه برخوردار است؟
1) شناخت پیچیدگی های زیستی او
2) شناخت پیچیدگی های روحی و اسرار درونی او
3) شناخت پیچیدگی مغزی و عصبی او
4) شناخت اختیار در انسان


نکته 4 :
از آن جا که روح انسان منزلت و عظمتی خاص دارد و از این لحاظ آفریده دیگری با او برابری نمی‌کند، می‌تواند تجلیگاه عالیترین نشانه‌های الهی باشد.پیامبر اکرم (ص) می‌‌فرمایند:
« مَن عَرَفَ نَفسَهُ’ فَقَد عَرَفَ رَبَّهُ ’ »
هرکس خود را بشناسد به یقین خدا را می شناسد.

1- چه چیزی منزلت و عظمتی خاص داشته و با آفریده‌های دیگر خـــداوندبرابری نمی‌کند و تجلیگاه عالیترین نشانه‌های خداوند می‌باشد؟
1) رحمت خدا
2)عفو‌‌وگذشت خدا
3) روح انسان
4) جهان هستی

2- سخن پیامبر اکرم (ص) که می‌فرماید:
« مَن عَرَفَ نَفسَهُ’ فَقَد عَرَفَ رَبَّهُُ»
در مورد چیست ؟
1) ارتباط انسان با نبوت
2) ارتباط انسان شناسی با نفس خودش
3) ارتباط انسان شناسی با اخلاق
4) ارتباط انسان شناسی با خداشناسی


نکته 5 :
انکار روح به عنوان یک حقیقت غیرمادّی و فناناپذیربه انکار معاد می انجامد؛ با توجه به این مسأله « روح » مـهمترین و اساسی ترین بخش از مسائل انسان شناسی را تشکیل می دهد، می توان به ارتباط عمیق بین انسان شناسی و اصل معاد پی برد. اهمیّت اعتقاد به معاد نیز برکسی پوشیده نیست.

1- انکار روح به چه چیزی می انجامد؟
1) انکار توحید
2) انکار معاد
3) انکار نبوت
4) انکار اخلاق

2- کدام مسأله مهم ترین و اساسی ترین بخش از مسائل انسان شناسی را تشکیل می دهد؟
1) سرنوشت
2) روح
3) اختیار
4) بقای نفس


نکته 6 :
هر پدیده با ویژگیهایی که دارد و آثاری که از خود نشان می دهد بیان کننده میزانی از علم و قدرت پدیدآورنده خویش است.
گویی وجود هر پدیده آیینه ای است که سیمای آفریینده خود را تا حدّ توان منعکس می کند. بدیهی است هر قدر که موجودی کمالات بیشتری داشته باشد بهتر می تواند عظمت آفریدگار خود را آشکار سازد.

1- چه چیزی مانند آیینه ای است که سیمای آفریننده ی خود را تا حـــد توان منعکس می کند؟
1) قدرت خالق
2) علم خالق
3) وجود پدیده ها
4) صفات موجودات

2- عبارت زیر در ارتباط با چه موضوعی است؟
«هر پدیده‌ای با‌خصوصیات‌و‌آثاری که از خود‌ نشان
می‌دهد‌بیان‌کننده علم‌و قدرت و کمال آفریینده خویش است».
1) رابطه انسان شناسی با جهان شناسی
2) رابطه انسان شناسی با نبوت
3) رابطه انسان شناسی با خداشناسی
4) رابطه انسان شناسی با اخلاق


نکته 7 :
یکی از بهترین راههای خداشناسی شناخت انسان است.
« وَ فِی الاَرضِ ءایاتٌ لِلمُوقِنینَ وَ فی اَنفُسِکُم اَفَلا تُبصِرُونَ »
و در زمین برای اهل یقین عبرتهایی است و نیز در وجود خودتان آیا نمی بینید؟

1- آیه « وَ فِی الاَرضِ ءایاتٌ لِلمُوقِنینَ وَ فی اَنفُسِکُم اَفَلا تُبصِرُونَ » درباره چیست؟
1) ارتباط‌انسان شناسی با قانونهای اجتماعی
2) ارتباط انسان شناسی با خداشناسی
3) ارتباط انسان شناسی با نبوت
4) ارتباط انسان شناسی با معاد

2- یکی از بهترین راههای خداشناسی چیست؟
1) شناخت امام(ع)
2) هستی شناسی
3) معادشناسی
4) انسان شناسی


نکته 8 :
اینکه انسان برای رسیدن به کمال وسعادت نیازمند هدایت انبیا است، ناشی از شناخت صحیح انسان است؛ زیراانسان بتنهایی وبدون استفاده از هدایت الهی نمی تواند مدارج کمال را طی کند و به سعادت حقیقی برسد.
اعتقاد به این که در میان انسانها کسانی هستند که به مقام نبوت ورسالت می‌رسند،‌خود نوعی شناخت انسان است.

1- اینکه انسان برای رسیدن به کمال وسعادت دچار اشتباه می شود وبرای شناخت صحیح کمال احتیاج به هدایت پیامبران دارد، این شناخت ازانسان‌با‌‌کدامیک‌از‌اصول‌دین مرتبط می باشد؟
1) توحید
2) نبوت
3) معاد
4) امامت

2- اعتقاد به اینکه « در میان انسانها چه کسانی هستند که به مقام نبوت ورسالت رسیده اند» درباره چیست؟
1) ارتباط انسان شناسی با معاد
2) ارتباط انسان شناسی با توحید
3) ارتباط انسان شناسی با نبوت
4) ارتباط انسان شناسی با اخلاق


نکته 9 :
همه به گونه ای با انسان شناسی ارتباط دارد وانسان شناسی اسـلامـی همـچون آینــه ای است که مـی تـوان معـارف الـهـی را در آن مشاهده‌کرد. اهمیت انسان شناسی تا آن جاست که از آن به عنوان زیر بنای «علوم انسانی» یاد می کنند؛ زیرا در تمامی مباحث علوم انسانی می توان حضور انسان شناسی‌– یعنی‌تلقی‌از‌انسان‌ – را مشاهده کرد.

1- همه با کدام گزینه ارتباط دارد؟ با ...
1) هستی
2) موجودات و انسانها
3) انسان شناسی
4) اخلاق

2- چه چیزی همچون آینـــــه ای است که می توان معارف الهی در آن دید؟
1) انسان شناسی
2) علوم انسانی
3) خداشناسی
4) انسان شناسی اسلامی


نکته 10 :
یکی دیگر از نتایج مهمّی که خویشتن شناسی برای انسان به همراه دارد دستیابی به عزّت نفس و احساس کرامت و بزرگواری در خود است؛ «مَن کَرُمَت عَلَیهِ نَفسُهُ’ لَم یُهِنها بِالمَعصِیَةِ » آن کس که در خود احساس عزّت و بزرگواری نمود هیچ وقت آن را با معصیت خوار نمی کند.

1- از نتایج مهمی که خویشتن شناسی انسان به همراه دارد چیست؟
1) شناخت نیازهای جسمانی
2) عزّت نفس و احساس کرامت
3) علم به نیازهای روحی
4) شناخت جامعه

2- ترجمه این حدیث از امام علی مرتضی (ع) را بیان دارید؟
«مَن کَرُمَت عَلَیهِ نَفسُهُ’ لَم یُهِنها بِالمَعصِیَةِ »
1) بالاترین سعادت کرامت نفس است که او رااز توهین به نفس بازمی دارد.
2) بهترین مراتب انسانی کرامت نفس اوست نه معصیت.
3) آن کس که در خود احساس کرامت نمود هیچ وقت آن را با معصیت خوار نمی کند.
4) باید کرامت نفس داشت تا از معصیت به دور گردد.


نکته 11 :
باید توجه داشت که احساس کرامت با غرور و خودپسندی تفاوتی آشکاردارد. غرور و خودبرتربینی که از صفات بسیار زشت و ناپسند است نتیجه رشد خودخواهی در انسان است و هرگز شایسته مقام والای انسانی نیست؛ در حالی که عزّت و کرامت نفس از صفتهای عالی روحی و اخلاقی و خود از عوامل بسیار مهمّی است که انسان را از سقوط به پرتگاه حیوانی بازمی دارد.

1- در مقابل کرامت نفس چه چیزی قراردارد؟
1) عزت نفس
2) غرور
3) انسان شناسی
4) احساس شخصیت اخلاقی

2- غرور و خود برتربینی نتیجه‌ی رشد چه چیزی در انسان است؟
1) حسد
2) ضعف اخلاقی
3) خود خواهی
4) جهل و فقر


نکته 12 :
اگر انسان بخواهد خود را آن گونه که هست بشناسد، باید درباره گذشته دوردست خود بیندیشد ودر چگونگی آفرینش خود و مراحل مختلف آن تأمّل کند، انسان زمانی خاک بود؛ آن گاه به صورت گیاه و عصاره مواد غذایی درآمد؛ سپس به شکل نطفه‌وقطره‌آبی بی‌ارزش نمایان شد.

1- اگر انسان بخواهد خود را آن گونه که هست بشناسد چه باید کند؟
1) باید خدا را بشناسد.
2) بایدبه گذشته دوردست خود بیندیشد.
3) باید به تاریخ بنگرد.
4) باید به جامعه توجه داشته باشد.

2- اول خلقت انسان چه بوده است؟
1) نطفه
2) خاک
3) عصاره موا دغذایی
4) روح


نکته 13 :
تا انسان بدرستی شناخته نشود، نیازها و روابط او مشخص نمی شود و احکامی که لازم است برای چنین موجودی وضع شود تا در سایه عمل به آنها به کمال و سعادت خود دست یابد، شناخته نمی شود.
درسـت اسـت که مـا در سـایه وحی می توانیم آنچه را خدای متعال نازل فرموده است بپذیریم ولی درک صحیح این احکام در گرو شناخت ابعاد وجودی انسان است.

1- درک صحیح احکام در گرو چیست؟
1) شناخت خداوند
2) شناخت روح
3) شناخت انسان
4) شناخت جامعه

2- این عبارت مربوط به ارتباط انسان شناسی با چیست؟
« تا انسان بدرستی شناخته نشود، نیـازهـا و روابـط او مشـخـص نمی شود و احکامی که لازم است برای چنین موجودی وضع شود تا در سایه عمل به آنها به کمال و سعادت خود دست یابد، شناخته نمی شود.»
1) اخلاق
2) نبوت
3) معاد
4) احکام‌ اجتماعی


نکته 14 :
احساس کرامت نفس زمانی حاصل می شود که انسان به برتریهایی که خداوند کریم به او عطا فرموده است آگاهی یابد.
امام هادی (ع) می فرمایند:
« مَن هانَت عَلَیهِ نَفسُهُ’ فَلا تَامَن شَرَّهُ »
کسی که در خود احساس شخصیت اخلاقی نمی کند از شر او ایمن مباش.

1- چه زمانی کرامت نفس حاصل می شود؟
1) زمانی که انسان به عزت نفس برسد.
2) زمانی که انسان به برتریهایی‌که خداوند داده است آگاهی یابد. 3) زمانی که عبادت بیشتری می کند.
4) زمانی که احساس شخصیت می کند.

2- حدیث « مَن هانَت عَلَیهِ نَفسُهُ’ فَلا تَامَن شَرَّهُ » از کیست و درباره چیست؟
1) امام علی (ع) – ارتباط انسان شناسی با خداشناسی
2) امام هادی (ع) – ارتباط انسان شناسی با خداشناسی
3) امام علی (ع) – ارتباط انسان شناسی با اخلاق
4) امام هادی (ع) – ارتباط انسان شناسی با اخلاق


نکته 15 :
استاد شهید مرتضی مطهری از بحث فطرت به « اُمُّ المعارف » تعبیر کرده‌اند.

1- چه کسی بحث فطرت تحت عنوان « اُمُّ المعارف » ذکر کرده است ؟
1) ابن سینا
2) شهید مطهری
3) امام خمینی
4) ابوریحان

2- شهید مطهری بحث فطرت را تحت چه عنوانی ذکر کرده است؟
1) انفع المعارف
2) انفع العلم
3) ام المعارف
4) معرفت الله


نکته 16 :
انسان هنگامی که از مادر متولّد می شود تمایلات بالفعلی دارد. این تمایلات اغلب حالت ناآگاهانه یا نیمه آگاهانه دارد. کارهایی که طفل انجام می دهد جنبه انتخابی ندارد.
این خواستها بتدریج با رشد کودک توسعه و تنوّع بیشتری می یابد ولی برخلاف تنوّع ظاهری، این امیال رو به یک هدف دارند و آن « حفظ حیات » است.

1- منظور از تمایلات بالفعل چیست ؟
1) بعد معنوی انسانی
2) علاقه به ارزشها
3) غرایز
4) امور فطری

2- هـدف تمایـلات بالفعلی که انسان به هنگام تولد از مادر دارد کدام است و از آن ها به چـه عـنوانی تعبیر می شود؟
1) حفظ حیات – غرایز
2) تداوم نسل – غرایز
3) بقای جامعه – فطرت
4) بقای خانواده - فطرت


نکته 17 :
اعمال نا آموخته، اغلب به «غرایز» تعبیر می شود. غریزه در حقیقت محدوده مشترک بین انسان و حیوان است و از این رو، از آن به « بُعد حیوانی » وجود انسان نیز تعبیر می شود.

1- به اعمال ناآموخته چه می گویند؟
1) فطرت
2) غریزه
3) تمایلات آگاهانه
4) اکتسابی

2- چرا از غریزه به بعد حیوانی وجود انسان تعبیر می شود؟
1) چون هدفش حیات است.
2) چون مشترک بین انسان و حیوان است.
3) چون تفاوت انسان و حیوان است.
4) چون جنبه انتخابی دارد.


نکته 18 :
نخستین و بارزترین تفاوتی که میان انسان و حیوان وجود دارد این است که برخلاف حیوان که فعالیتهایش اغلب جنبه جبری و تخلف ناپذیر دارد، فعالیتهای انسان از روی آگاهی و انتخاب است.
انسان حتی در اعمال غریزی از قبیل خوردن، خوابیدن و امثال آن. - آگاهانه بودن فعالیتهای انسان – اعم از غریزی و فطری – که مربوط به نحوه فعالیتهای او، لازمه رشد و بروز و شکوفایی فطرت انسان است.

1- نخستین و بارزترین تفاوت میان انسان و حیوان چیست ؟
1) پایبندی به ارزشها
2) فطرت بالفعل
3) غرایز
4) آگاهی و انتخاب

2- آگاهانه بودن فعالیتهای انسان مربوط به کدام است؟
1) نحوه و نوع فعالیت
2) نحوه نه نوع فعالیت
3) نوع نه نحوه فعالیت
4) نه نوع و نه نحوه فعالیت


نکته 19 :
گرایشات عالی که مخصوص انسان است، تعبیربه فطرت می شود که در آغاز تولد حالت بالقوه دارد و فصل ممیز انسان و حیوان است.

1- کدام مورد درباره فطرت صحیح است؟
1) تمایلات بالفعل
2) جنبه انتخابی ندارد.
3) محدوده مشترک میان انسان و حیوان
4) مخصوص انسان است.

2- منظور از گرایشات عالی در انسان کدام است؟
1) غرایز
2) تمایلات بالفعل
3) تربیت
4) فطرت


نکته 20 :
فطرت درانسان باید بتدریج و به صورت آگاهانه و انتخابی شکوفا شده به فعلیت برسند و باید با تربیت صحیح شکوفا شود و اگر بر اثر تربیت غلط فعلیتی غیر از این فعلیت بر او تحمیل شود یعنی به آنچه بالقوه دارد نرسد موجودی «مسخ شده» خواهد بود.

1- بر اثر تربیت غلط چه چیزی، انسان به موجودی مسخ شده تبدیل می شود؟
1) غرایز
2) فطریات
3) نیازهای جسمی و روحی
4) نیازهای اجتماعی

2- اگر انسان به آنچه بالقوه دارد نرسد، چه می شود؟
1) قسّی القلب
2) گناهکار است
3) مسخ شده
4) پست فطرت

نکته 20 :
فطرت درانسان باید بتدریج و به صورت آگاهانه و انتخابی شکوفا شده به فعلیت برسند و باید با تربیت صحیح شکوفا شود و اگر بر اثر تربیت غلط فعلیتی غیر از این فعلیت بر او تحمیل شود یعنی به آنچه بالقوه دارد نرسد موجودی «مسخ شده» خواهد بود.

1- بر اثر تربیت غلط چه چیزی، انسان به موجودی مسخ شده تبدیل می شود؟
1) غرایز
2) فطریات
3) نیازهای جسمی و روحی
4) نیازهای اجتماعی

2- اگر انسان به آنچه بالقوه دارد نرسد، چه می شود؟
1) قسّی القلب
2) گناهکار است
3) مسخ شده
4) پست فطرت


نکته 21 :
چیزی را که در مرحله استعداد و قابلیت باشد و تحقق پیدا نکرده باشد، « بالقــــــوه » می نامند و اگر استعداد مذکور تحقق پیدا کند « بالفعل » نامیده می شود؛ مثلاً دانه سیبی را در نظر بگیرید. این دانه استعداد تبدیل شدن به درخت سیب را دارد و حال آن که یک قطعه سنگ چنین قابلیتی ندارد.

1- چیزی را که در مرحله استعداد و قابلیت باشد و تحــــــقق پیدا نکرده باشد را چه می نامند؟
1) بالفعل
2) بالقوه
3) غریزه
4) بالذات

2- چیزی که در مرحله استعداد و قابلیت بدر آمده باشد و تحقق پیدا کند چه نامیــــده می شود؟
1) بالفعل
2) بالذات
3) بالقوه
4) غریزه


نکته 22 :
پایبندی به ارزشها : تفاوت اساسی دیگری نیزبین انسان و حیوان وجود دارد. بخشی از فعالیتهای انسان، برخلاف تمایلات غریزی با حسابهای مادّی سازگار نیستند.
امیال غریزی غالباً برپایه حسابهای مادّی است‌واصولاً‌سروکار غرایز با خـــواسته های جسمانی و مادّی است، امّا دسته وسیعی از عملکردهای انسان بر اساس سود و زیان مادّی قابل توجیه نیست؛ مانند حقیقت جویی، عشق به کمال، گذشت، ایثار، نیکی و امثال آن.

1- اینکه بخشی از فعالیتهای انسان با حسابهای مادی سازگار نیست اشاره به کدام تفاوت انسان و حیوان دارد؟
1) آگاهی و انتخاب
2) گرایشات عالی
3) پایبندی به ارزشها
4) کرامت نفس

2- سر و کار غرایز اصولاً با چیست؟
1) امور مادی و معنوی
2) خواسته های جسمانی
3) امور فطری و غریزی
4) سود و زیان


نکته 23 :
حقیقت جویی : یکی از گرایشهای اصیل فطری در انسان کشش و جاذبه‌ای است که به حقیقت دارد. این انگیزه فطری و درونی درطول تاریخ ، انسان را با وجود همه سختیها و مشکلات به سوی درک اسرار هستی سوق داده و او را قادر به تسخیر عالم علم و دانش ساخته است. این انگیزه درونی سبب می شود که درک حقیقت برای انسان لذتبخش باشد.

1- کدام انگیزه فطری و درونی در طول تاریخ، انسان را با وجود همه سختیها و مشکلات به سوی درک اسرار هستی سوق داده و او را قادر به تسخیر عالم دانش ساخته است؟
1) حس پرستش
2) حس زیبایی
3) حس حقیقت‌جوئی
4) فطرت

2- کدام انگیزه درونی سبب می شود که درک حقیقت برای انسان لذتبخش باشد. هر چه او این میل درونی را بیشتر پرورش دهد به همان اندازه در درک‌حقیقت به لذت بیشتروعمیقتری دست می یابد؟
1) حس پرستش
2) حس نیکی
3) حس زیبادوستی
4) حس حقیقت جوئی


نکته 24 :
حقیقت جوئی از همان اوان کودکی به صورت حس کنجکاوی در وجود انسان فعال است و کودک را وادار به سؤالات فراوان می کند، حکیمان و فیلسوفان غالباً کسانی هستند که بیش از دیگران این میل را در درون خود زنده نگه داشته اند.

1- در قلمرو مباحث انسان شناسی، علم و فلسفه معلول کدام یک از گرایشات فطری انسان است؟
1) حس پرستش
2) حس زیبایی
3) حس نیکی
4) حس حقیقت جوئی

2- حس حقیقت جویی از چه زمانی فعال می‌شود‌؟
1) جوانی
2) بلوغ
3) اوان کودکی
4) میانسالی

نکته 25 :
به علت ریشه‌دار بودن میل حقیقت‌جوئی، این گرایش در انسان است که در تمامی اعصار، حقیقت امری مقدس بوده است، مهمترین عامل در زنده‌نگه داشتن این میل :

1- تسلیم و خضوع دربرابر حقایق

2- پرهیز ازهر نوع مجادله در برابر حق است.ماجراهای‌شگفت‌انگیزی‌‌که ‌اززندگی‌ نابغه‌ها و مشاهیر عالم علم نقل شده نشان‌دهنده کشش فراوان به علم‌وفضیلت است.

1- ماجراهای‌شگفت‌انگیزی‌‌که ‌اززندگی‌ نابغه‌ها و مشاهیر عالم علم نقل شده اشاره به کدام گرایش اصلی فطری دارد ؟
1) حس قدسی
2) حقیقت جویی
3) گرایش به نیکی
4)گرایش به پرستش

2- به علت اصیل و ریشه داربودن کدام گرایش در انسان است که در تمامی اعصار، حقیقت برای انسان امری مقدس به شمار می رفته است؟
1) غریزی
2) فطری
3) بلوغ
4) استقلال طلبی


نکته 26 :
گرایش به نیکی : منظور از نیکی در این جا همان است که « فضیلت اخلاقی » خوانده می شود. فضیلت اخلاقی که در برگیرنده خیر اخلاقی است مشتمل بر دو دسته گرایشهاست : فردی و اجتماعی.

1- کدام میل فطری منشاء فضیلت اخلاقی است ؟
1) حس پرستش
2) زیبادوستی
3) گرایش به پرستش
4) گرایش به نیکی

2- فضایلی مانند«دلسوزی-نظم‌و انضباط» به ترتیب فردی هستند یا اجتماعی ؟
1) فردی – فردی
2) اجتماعی – اجتماعی
3) فردی – اجتماعی
4) اجتماعی - فردی

نکته 27:
هر چه فضایل اخلاقی در انسان بیشتر پرورش یابد، انسان به همان اندازه در انجام این قبیل امور به لذّت بیشتر و عمیق‌تری نیز می‌رسد.
این نوع لذّت آمیخته با احساس بزرگواری و کرامت است؛ از این رو امام علـــی (ع) می فرمایند :
لئیمان از طعام لذّت برند و کریمان از اِطعام.

1- فرمایش امام علی (ع) : « لئیمان از طعام لذّت برند و کریمان از اِطعام » ناظر به کدام میل فطری است ؟
1) حقیقت جوئی
2) زیبایی دوستی
3) گرایش به نیکی
4) گرایش به پرستش

2- این نوع لذت که آمیخته با احساس بزرگواری و کرامت است، اشاره به کدام گرایش فطری دارد؟
1) گرایش به نیکی
2) حقیقت جوئی
3) زیبادوستی
4) گرایش به پرستش


نکته 28 :
انواع هنرها محصول تلاش انسان در زمینه خلق زیباییهاست. انسان از دیر باز به هنر و زیبایی آفرینی گرایش فراوانی داشته است. در دیواره غارهای کشف شده از زمانهای بسیار دور نقش و نگارهایی دیده می شود که نشان دهنده ذوق هنری انسانهای اولیه است. قرآن کریم نیز به این میل ذاتی انسان توجّه دارد و از زیباییهای جهان به عنوان نعمتهای بزرگی برای انسان یـاد می کند.

1- اینکه در دیواره غارهای کشف شده از زمانهای بسیار دور،‌نقش و نگارهایی دیده می‌شود،اشاره‌به‌کدام‌گرایش‌فطری دارد؟
1) حقیقت جوئی
2) گرایش به نیکی
3) گرایش به پرستش
4) زیبا دوستی

2- قرآن کریم زیبایی‌های جهان را به چه تعبیری یاد می‌کند؟
1) عجایب خلقت
2) نعمتهای بزرگ
3) امتحان الهی
4) حس قدسی

نکته 29 :
زیبایی انواع مختلفی دارد :
1ـ زیبایی حسّی : زیبایی موجود در طبیعت یا برخی آثار هنری از قبیل نقاشی، موسیقی و امثال آن. درک این قبیل زیباییها از راه یکی از حـــواس پنجگانه صورت می گیرد.
2ـ زیبایی معنوی : زیبایی معنوی بر دو است. نوع اوّل معانی و مفاهیم را دربــرمی گیرد؛ مانند زیبایی موجود در نثر و نظم (فصاحت و بلاغت) و نوع دوم که در سطحی برتر از نوع اوّل است، مربوط به فضایل و کمالات روحی و اخلاقی است؛ مانند زیبایی گذشت، بزرگواری، پاکی، انصاف، استقامت، تقوا، شجاعت، عدالت وامثال آن.

1- زیبایی موجود در طبیعت و آثار هنری مثل نقاشی و ... چه نوع زیبایی می باشد؟
1) حسی
2) معنوی
3) معنوی نوع اول
4) معنوی نوع دوم

2- گذشت، فصاحت، موسیقی به ترتیب چه نوع از انواع زیبایی هستند؟
1)معنوی نوع اول- معنوی نوع دوم- حسی
2) معنوی نوع دوم- معنوی نوع دوم- حسی
3) معنوی نوع دوم – حسی – حسی
4) معنوی نوع دوم- معنوی نوع اول- حسی


نکته 30 :
هر چه انسان از لحاظ روحی پاکتر و کاملتر باشد، زیباییهای معنوی را بیشتر و بهتر درک می کند، تا آنجا که زیبایی معنوی را برتر از زیبایی حسّی می یابد.
عالیترین نمونه برای زیباییهای معنوی، آیات قرآنی است.

1- چه کسانی زیباییهای معنوی را بیشتر و بهتر درک می کنند؟
1) آگاهان و عالمان
2) کسانی که دارای رو ح پاک هستند.
3) هنرمندان
4) عابدان

2- عالیترین نمونه برای زیبائیهای معنوی کدام است؟
1) فصاحت و بلاغت
2) پاکی و انصاف
3) آیات قرآنی
4) گذشت و فداکاری


نکته 31 :
قرآن با زیبایی وصف ناپذیر خود که هم حقایق و معانی وهم اسلوب کلام را دربرمی گیرد، حس جمال دوستی معنوی انسان را مسخّر خویش ساخته چنان در تاروپود دلهای بیدار وحساس نفوذ می کند که غالباً موجب خضوع و خشوع در قلبهای مستعد شده با ایجاد هیجانهای روحی و انقلابهای معنوی دیده ها را پر از اشک می کند :
« وَ یَخِرُّونَ لِلاَذقانِ یَبْکُونَ وَ یَزیدُهُم خُـشُوعًا. »
با چشم گریان همه سر بر خـــــــاک بندگی می نهند، و پیوسته بر خشوع آنها افزوده می شود.

1- آیه‌ی شریفه‌ی « وَ یَخِرُّونَ لِلاَذقانِ یَبکُونَ و یَزیدُهُم خُـشُوعًا. » به کـدام یک از گرایش های متعالی انسان مرتبط است؟
1) حقیقت جوئی
2) زیبادوستی
3) گرایش به پرستش
4) گرایش به نیکی

2- نمونه های فراوانی از انقلابهای روحی مخالفان اسلام بر اثر شنیدن آیات قرآن اشاره‌به کدام گرایش فطری دارد؟
1) حقیقت جوئی
2) حس پرستش
3) حس زیبائی دوستی
4) حس نیکی


نکته 32 :
هر یک از ابعاد فطرت از قبیل گرایش فطری به سوی حقیقت، زیبایی، کمالات اخلاقی، جاودانگی و... – هر یک در واقع شعاعی از کشش روحی به کمال مطلق است (حس پرستش).
به عبارت دیگر، گرایش فطری به سوی کمالات به این دلیل است که انسان موجودی الهی است و روح او شعله ای است ملکوتی که هر شعاعی ازآن، ناحیه ای از وجود انسان را گرم و روشن می کند.
اگر چنین شعله مقدسی در وجود انسان نباشد، چنان گرایشهای عالی و ارزشهای مقدّس نیز در وجود او ظهور نمی یابد. پس حس پرستش ریشه اصلی همه خواسته های فطری است.

1- هر یک از ابعاد فطری انسان در واقع شعاعی از کدام کشش روحی فطری انسان است ؟
1) حس نیکی
2) حس زیبائی
3) حس حقیقت جوئی
4) حس پرستش

2- ریشه اصلی همه خواسته های فطری انسان کدام حس است؟
1) نیکی
2) صداقت
3) علم
4) پرستش


نکته 33 :
گرایش به پرستش: انسان در عمق ضمیر خود به صورت ناآگاهانه گرایش خاضعانه به سوی حقیقتی مقدّس و برتر دارد.
این گونه توجّه و تقدیس و گرایش به موجودی والا و مقدّس و خضوع در برابرآن «پرستش» نامیده می شود. چنین میل و کششی در نهاد هر انسان وجود دارد ولی چون در ابتدا به صورت آگاهانه و روشن نیست از درک آن عاجز است، هر چند در ابتدا این شناخت ماهیّتی ناآگاهانه دارد امّا زمینه بندگی در مقابل خدا و ستایش او در شعور باطنی انسان وجود دارد.

1- زمینه بندگی در مقابل خدا و ستایش او در ............ انسان وجود دارد؟
1) شعور ظاهری
2) شعور باطنی
3) علاقه
4) ضمیر ناخودآگاه

2- گرایش به پرستش در ابتدا به صورت .............است .
1) آگاهانه
2) نیمه آگاهانه
3) نا آگاهانه
4) صد در صد آگاهانه


نکته 34 :
هیچ یک از غرایز مصداق هوای نفس نیست؛ بلکه برآوردن آنها بدون در نظر گرفتن معیارهای عقلی و ارزشهای اخلاقی ، هوای نفس است. از این
نکته می توان نتیجه گرفت که تنها راه مبارزه با هوای نفس این است که انسان در انجام هر کار ابتدا در آثار و نتایج آن « فکر» کند و سود و زیان دنیوی و اخروی آنرا در نظر آورد و سپس به آن اقدام کند.

1- بر آوردن غرایز بدون در نظرگرفتن معیارهای عقلی و ارزشهای اخلاقی چه نام دارد؟
1) تمایل حیوانی
2) تزکیه نفس
3) هوای نفس
4) هیچکدام

2- تنها راه مبارزه با هوای نفس کدام است؟
1) تفکر
2) عبادت
3) تحمل مشکلات
4) مبارزه


نکته 35 :
هماهنگی و انطباق کامل بین « تکوین» و «تشریع» :
فَاَقِم وَجهَکَ لِلدّینِ حَنیفــًا
فِطرَتَ اللهِ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیها
لا تَبدیلَ لِخَلق ِ اللهِ
به یکتا پرستی روی به دین آور.
فطرتی که خدا همه را بدان فطرت بیافریده است در آفرینش خدا تغییری نیست.
به دلیل انطباق تعالیم اسلامی بر فطرت است که رنگ کهنگی بر سیمای آن نمی نشیند و گـــذشت زمان از ارزش و اعتبار آن نمی کاهد زیرا کهنگی در مورد موضوعاتی پیش می آید که خواسته فطری انسان نباشد.

1- کدام قانونها و روشها پاسخگوئی نیازهای انسان است و هرگز با گذشت زمان کهنه و بی ارزش نمی شوند؟
1) قانونهایی که انسانها وضع کنند.
2) قانونهایی که از فطرت انسان بجوشد.
3) قانونهایی‌که‌دانشمندان‌و فلاسفه وضع کنند.
4) قانونهایی که از غرایزانسان سرچشمه بگیرد.

2- از آیه‌ی «فَاَقِم وَجهَکَ لِلدّینِ حَنیفــًا فِطرَتَ اللهِ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیها لا تَبدیلَ لِخَلق ِ اللهِ » چه مطلبی استنباط می شود؟
1) فطری بودن انسان
2) داشتن غرایز در حیوان و انسان
3) خلقت برتر انسان از سایر موجودات
4) فطری بودن آئین الهی


نکته 36 :
تعبیر «هوای نفس» نیز که در تعالیم اسلامی عامل اصلی سقوط اخلاقی انسان معرّفی شده است، به این معنی است که انسان در برآوردن غرایز، آنها را با عقل و ارزشهای اخلاقی محک نزند.

1- مصداق هوای نفس چیست؟
1) هیچ یک از غرایز
2) همه غرایز
3) تمایلات حیوانی
4) غرایز بدون معیارهای عقلی

2- کدام مورد در تعالیم اسلامی عامل سقوط اخلاقی انسان معرفی شده است؟
1) هوای نفس
2) توان گری
3) فقر
4) حبّ جاه


نکته 37 :
دایره ارزشهای اخلاقی تا جایی که اخــتیار در آن حضــور دارد، گسترده می شود وهرگز فراتر از آن نمی رود و مسئولیّت انسان نیز تنها در برابر اعمال اختیاری اوست.
مـختاربـودن انسـان مهمتـریـن شـرط لازم برای رسیـدن او به کمال است؛ یعنی کمال شایسته انسان چنان است که جز از طریق اختیار و انتخاب حاصل نمی شود.

1- دایره ارزش های اخلاقی تا کجا گسترده است. تا جایی که ......... باشد؟
1) ایمان
2) اختیار
3) قدر
4) جبر

2- مهمترین شرط لازم برای رسیدن به کمال چیست ؟
1) ایمان
2) عشق
3) علم
4) اختیار


نکته 38 :
مفاهیمی همچون تعهد و مسئولیّت، ابتلاء وآزمایش،‌شکرو ناسپاسی، هدایت و ضلالت و ... از همین قبیل است که در تعالیم دینی وجوددارند و بدون فرض اختیار، کامـــــلاً مفهــوم خـود را از دســت می دهند. است:
خداوند در آیه ای از قرآن این حقیقت را چنین بیان فرموده « اِنـّا هَدَیناهُ السَّبیلَ اِمـّا شاکِرًا و اِمّا کَـفُورًا»
ما به حقیقت راه (حق وباطل) را به انسان نمودیم (بعد از آن دیگر نوبت خود اوست که) سپاسگزار این نعمت باشد یا کفران نماید.

1- آیه‌ی شریفه‌ی « اِنـّا هَدَیناهُ السَّبیلَ اِمـّا شاکِرًا و اِمّا کَـفُورًا» بیش از هر چیز، کدام واقعیت آدمـــــی را به اثبـــــــات می رساند؟
1) اختیار
2) عقل
3) فطرت
4) وجدان

2- کلمه هدایت در آیه « اِنـّا هَدَیناهُ السَّبیلَ اِمـّا شاکِرًا و اِمّا کَـفُورًا» به کدام هدایت اشاره دارد؟
1) تکوینی
2) تشریعی
3) عامه
4) طبیعی


نکته 39 :
کسانی که وجود اختیار را درانسان انکــار می کنند دست به انکـــــار یک امر بدیهی می زنند و درست مثل این است که کسی وجود خود را منکر شود یا در آن تردید کند.
امّا چون وجود اختیار بدیهی است، حتی کسی که به زبان آن را انکار می کند، ناچار در عمل آن را می پذیرد.

1- کســی که وجــود اختیــار را انـکار می کند، در حقیقت کدام مورد را انکار می کند؟
1) خدا
2) وجود
3) خود
4) جهان

2- کدام مورد صحیح است ؟
1) اختیار به زبان قابل انکار نیست.
2) اختیار در عمل قابل انکار نیست.
3) اختیار در عمل قابل انکار است.
4) اختیار در هیچ حالتی غیر قابل انکار است.


نکته 40 :
تفکر و تامل : این که در برابر صحنه های گوناگون حالت تردید به شما دست می دهد و شما را وادار به تفکر، سنجش و سبک و سنگین کردن امور می کند، نظام تعلیم و تربیت : از جمله شواهد دیگر، وجود نظام تعلیم و تربیت در جوامع انسانی است. تردیدی نیست که امر و نهی کردن و مصلحت اندیشی افراد برای یکدیگر تنها در صورتی قابل قبول است که انسان به عنوان موجودی مختار شناخته شود.

1- تردید در برابر صحنه های گوناگون زندگی بیانگر کدام است؟
1) تفکر و تامّل
2) احساس شرم
3) نظام جزا و پاداش
4) نظام تعلیم و تربیت

2- امرونهی کردن و مصلحت اندیشی اشاره به کدام دلایل وجود اختیار دارد؟
1) تردید در تصمیم
2) احساس شرم و پشیمانی
3) نظام تعلیم و تربیت
4) نظام جزا و پاداش